0343 59 58 05 perspectief@cvpo.nl

Multiculturaliteit

Hij kwam uit een gegoede familie, was voor in de vijftig en vroeg of ik hem wilde helpen. Hij leidde een afdeling waar mensen ruzie hadden en wist daar geen raad mee. Hij vertelde dat hij in zijn jeugd nooit geleerd had met dit soort spanningen om te gaan. Als er spanning was kon hij zich terugtrekken en wachten tot de storm voorbij was. Hij had er geen ervaring mee dat ruziën over wie de definitie van de situatie mag bepalen uiteindelijk een winnaar oplevert, waarbij degene die het onderspit delft meestal moet vertrekken. Zo’n strijd woedde op zijn afdeling en hij moest zeggen wie moest vertrekken.

Inmiddels groeien in Nederland heel veel kinderen op zoals hij zelf. Ze hebben een eigen kamer, chatten met wie in hun contactlijst staan. Spanning kunnen ze ontwijken. Een jongen, meisje, man of vrouw die ergens de definitie van de situatie wil bepalen wordt door anderen weinig in de weg gelegd. Er ontstaat spanning, die onuitgesproken blijft. Je mag en kunt uitgaan van jezelf en de omstandigheden nodigen daartoe uit. Dat voelt voor mensen die in omstandigheden opgroeien waarin ze alles met elkaar delen als de overkant van een ravijn of oceaan.

Herkennen van vormen van betekenisgeving is meer dan ooit nodig om samen te leven.

Herkennen van oriëntaties in culturen en die accepteren en leren waarderen is meer dan ooit nodig om samen te leven. Het speelt een enorme rol bij het scheppen van omstandigheden waarin migranten een nieuw toekomstperspectief kunnen ontwikkelen. En dan nog. Wat vragen we dan?
Laten we uitgaan van iemand met een sociale oriëntatie. Wat vraag je van zo iemand als die zich aan onze cultuur moet aanpassen? Dat kun je invoelen als je de vraag omkeert: jij gaat met jouw zelfreferentiële-rationele oriëntatie wonen en leven in een cultuur waar veel mensen een sociale oriëntatie hebben. Nicolien Pul laat dat in het volgende voorbeeld zien:

We geven een feestje. Daar hoort in de Filippijnen veel eten en drinken bij en de gasten kunnen wat mee naar huis nemen. Dat doen ze gretig, het ene na het andere bakje wordt gevuld met lekkernijen. Met lede ogen zie ik mijn opgespaarde Tupperware-voorraad vertrekken. Die zie ik nooit meer terug!
Uitlenen heeft hier iets permanents. Op zich niet zo erg, het zijn maar bakjes, maar als Eric mijn favoriete kopjes uit Nederland meeneemt naar de boot ben ik toch wat minder blij. “I’ll bring them back tomorrow”. Sure, toch kwamen ze niet terug.
In een land als de Filippijnen waar sociale oriëntatie sterk aanwezig is, deel je alles met iedereen. Voor mij, opgegroeid met een andere oriëntatie en andere normen, is het niet altijd even logisch en prettig. Volgende week maar weer nieuwe bakjes kopen.

Zo zie je dat aanpassen aan een andere cultuur een andere vorm van betekenisgeving van je vraagt. Om in een multiculturele samenleving harmonieus met elkaar om te kunnen gaan eist het van alle bewoners dat ze voldoende evolutionaire betekenisgeving in hun oriëntatie hebben. Ze zullen dan iemand die anders in de wereld staat verdragen en van de verschillen kunnen genieten.

Het is te begrijpen dat sinds bij politici, journalisten en wetenschappers in Nederland evolutionaire betekenisgeving vrijwel uit hun oriëntatie verdween en zelfreferentiële-rationele betekenisgeving dominant werd, het multiculturele project heet te zijn mislukt. Is het toeval dat dit oordeel ontstond na de overgang op neoliberalisme?

Lees verder: Wat doet neoliberalisme?